ดนตรีเป็นศิลปะที่ได้รับความนิยมมาอย่างยาวนาน ผู้คนทุกเพศทุกวัยต่างหลงใหลในเสน่ห์ของเสียงเพลง ไม่ว่าจะเป็นเสียงร้องที่เป็นเอกลักษณ์ จังหวะดนตรีที่กระชับ หรือทำนองที่ไพเราะ ดนตรีสามารถเข้าถึงอารมณ์ความรู้สึกของมนุษย์ได้อย่างลึกซึ้ง และส่งผลต่อสุขภาพจิตของเราได้อย่างหลากหลาย
ดนตรีกับสุขภาพจิต
ดนตรีมีอิทธิพลต่อสุขภาพจิตของเราในหลายด้าน ดังนี้
- ช่วยผ่อนคลายความเครียด เสียงเพลงสามารถกระตุ้นให้ร่างกายหลั่งสารเอ็นดอร์ฟิน ซึ่งเป็นสารแห่งความสุขและลดความเครียดได้ ดนตรีที่เหมาะกับการผ่อนคลายความเครียด ได้แก่ เพลงบรรเลงที่ไม่มีเนื้อร้อง มีจังหวะช้าๆ สม่ำเสมอ ทำนองราบเรียบ นุ่มนวล ระดับเสียงปานกลาง-ต่ำ ความเข้มของเสียงไม่ดังมากตามความรู้สึกของผู้ฟัง
- ลดความวิตกกังวล เสียงเพลงสามารถช่วยดึงความสนใจของเราไปจากความคิดที่กังวลใจ ช่วยให้เราสงบลงและผ่อนคลายได้ ดนตรีที่เหมาะกับการลดความวิตกกังวล ได้แก่ เพลงบรรเลงที่มีจังหวะช้าๆ สม่ำเสมอ ทำนองเรียบง่าย ฟังสบาย
- เพิ่มสมาธิ เสียงเพลงสามารถช่วยกระตุ้นการทำงานของสมองและเพิ่มสมาธิได้ ดนตรีที่เหมาะกับการเพิ่มสมาธิ ได้แก่ เพลงบรรเลงที่มีจังหวะสม่ำเสมอ ทำนองเรียบง่าย ไม่ซับซ้อน
- ส่งเสริมอารมณ์เชิงบวก เสียงเพลงสามารถช่วยกระตุ้นให้เรามีอารมณ์เชิงบวก เช่น มีความสุข สนุกสนาน รู้สึกมีแรงบันดาลใจ เป็นต้น ดนตรีที่เหมาะกับการส่งเสริมอารมณ์เชิงบวก ได้แก่ เพลงที่มีเนื้อหาและทำนองที่สื่อถึงความสุข สนุกสนาน มีชีวิตชีวา
- บำบัดอาการป่วยทางจิต ดนตรีบำบัดเป็นวิธีการรักษาโรคทางจิตโดยใช้ดนตรีเป็นเครื่องมือ ดนตรีบำบัดสามารถช่วยผู้ป่วยโรคซึมเศร้า โรควิตกกังวล โรคสมาธิสั้น โรคออทิสติก และโรคอัลไซเมอร์ เป็นต้น
ประเภทของดนตรีบำบัด
ดนตรีบำบัดมีหลากหลายรูปแบบ ขึ้นอยู่กับวัตถุประสงค์และเป้าหมายในการรักษา ดังนี้
- การฟังเพลง เป็นการฟังเพลงที่เลือกสรรมาอย่างเหมาะสม เพื่อให้ผู้ป่วยได้ผ่อนคลาย ลดความเครียด และส่งเสริมอารมณ์เชิงบวก
- การร้องเพลง เป็นการร้องเพลงร่วมกับผู้อื่นหรือร้องเพลงคนเดียว เพื่อส่งเสริมการสื่อสาร การทำงานร่วมกัน และเพิ่มสมาธิ
- การเล่นดนตรี เป็นการร่วมเล่นดนตรีกับผู้อื่นหรือเล่นดนตรีคนเดียว เพื่อส่งเสริมทักษะทางสังคม การทำงานร่วมกัน และเพิ่มสมาธิ
- การเขียนเพลง เป็นการเขียนเพลงเกี่ยวกับประสบการณ์หรือความรู้สึกของตนเอง เพื่อช่วยให้ผู้ป่วยเข้าใจตนเองและระบายอารมณ์
ประโยชน์ของดนตรีบำบัด
ดนตรีบำบัดมีประโยชน์ต่อสุขภาพจิตของผู้ป่วยในหลายด้าน ดังนี้
- ช่วยลดอาการซึมเศร้า การศึกษาพบว่า ดนตรีบำบัดสามารถช่วยลดอาการซึมเศร้าของผู้ป่วยได้ โดยช่วยกระตุ้นการทำงานของสมองส่วนที่เกี่ยวข้องกับอารมณ์และความคิด
- ลดความวิตกกังวล การศึกษาพบว่า ดนตรีบำบัดสามารถลดความวิตกกังวลของผู้ป่วยได้ โดยช่วยดึงความสนใจของผู้ป่วยไปจากความคิดที่วิตกกังวล
- เพิ่มสมาธิ การศึกษาพบว่า ดนตรีบำบัดสามารถเพิ่มสมาธิของผู้ป่วยได้ โดยช่วยกระตุ้นการทำงานของสมองส่วนที่เกี่ยวข้องกับการคิดและการเรียนรู้
- ส่งเสริมอารมณ์เชิงบวก การศึกษาพบว่า ดนตรีบำบัดสามารถส่งเสริมอารมณ์เชิงบวกของผู้ป่วยได้ โดยช่วยให้ผู้ป่วยรู้สึกมีความสุข สนุกสนาน และมีชีวิตชีวา
- ช่วยให้ผู้ป่วยสื่อสารและทำงานร่วมกับผู้อื่นได้ดีขึ้น การศึกษาพบว่า ดนตรีบำบัดสามารถช่วยให้ผู้ป่วยสื่อสารและทำงานร่วมกับผู้อื่นได้ดีขึ้น โดยช่วยให้ผู้ป่วยรู้สึกผ่อนคลายและเปิดใจมากขึ้น
ดนตรีบำบัดในประเทศไทย
ดนตรีบำบัดในประเทศไทยเริ่มมีการพัฒนาขึ้นในช่วงทศวรรษ 2540 โดยมีนักดนตรีบำบัดที่ได้รับการอบรมจากต่างประเทศเข้ามาทำงานในประเทศไทย ปัจจุบันมีสถาบันการศึกษาหลายแห่งเปิดหลักสูตรดนตรีบำบัด และเริ่มมีโรงพยาบาลและสถานพยาบาลบางแห่งนำดนตรีบำบัดมาใช้รักษาผู้ป่วย
ดนตรีเป็นเครื่องมือที่ทรงพลังที่สามารถส่งผลต่อสุขภาพจิตของเราได้อย่างหลากหลาย ดนตรีบำบัดเป็นวิธีการรักษาโรคทางจิตโดยใช้ดนตรีเป็นเครื่องมือ ซึ่งมีประโยชน์ต่อสุขภาพจิตของผู้ป่วยในหลายด้าน
Tags: ดนตรีและสุขภาพจิต